पं. विष्णू नारायण भातखंडे ताल-लिपी पद्धती

या ताल-लिपी पद्धतीचे निर्माते स्व. पं. विष्णू नारायण भातखंडे हे होत. या ताल-लिपी पद्धतीला 'भातखंडे ताल-लिपी पद्धती' असे म्हणतात. ही ताल-लिपी पद्धती समजण्यास व लिहिण्यास अतिशय सोप्पी आहे.

या ताल लिपी पद्धतीत वापरण्यात येणारी चिन्हे खालीलप्रमाणे :-

१) एका मात्रेत एक मात्रा :- प्रत्येक मात्रेवरती त्या त्या मात्रेचे आकडे लिहितात.

उदा. १ २ ३

धा, धिं, ना इ.

२) खंड / विभाग :- खंड / विभाग संपल्यावर '।' हे चिन्ह देतात. (उभी रेष / दंड)

उदा. धा धिं ना । धा तिं ना ।

३) समेचं चिन्ह :- × (फुली) हे चिन्ह देतात.

४) कालाचे / खालीचे चिन्ह :- O (पोकळ गोल) हे चिन्ह देतात.

५) एका मात्रेत एकापेक्षा जास्त मात्रा :- सर्व मात्रा मिळून त्या मात्रेखाली अर्ध चंद्र देतात.

६) टाळी :- ज्या मात्रेवर टाळी असते त्या मात्रेच्या खाली त्या टाळीचा आकडा लिहितात.

उदा. २,३,४ इ.

७) मात्रा वाढविणे :- मात्रा वाढवायची असल्यास त्या मात्रेच्यापुढे 'S' 'अवग्रह' वा 'आडवी रेघ ' दिली जाते.

उदा. धा S, धिं S धागेना इ.

याच ताल लिपी पद्धतीप्रमाणे दादरा ताल खालील प्रमाणे -

ताल - दादरा

मात्रा - ६ खंड - २ विभाग - (३ - ३)

टाळी - १ खाली - ४

१ २ ३

धा धीं ना |

×

४ ५ ६

धा तीं ना ।

o

YouTube Link - https://youtu.be/6FIqsWWAnFk?si=Z78aaKue52NCnt2B